导图社区 孙子兵法
《孙子兵法》是中国春秋时期一部古典的军事著作,也是现存最早的兵书。这部兵书主要分析了战争的本质和规律,以及如何运用智谋和策略来取得胜利。
编辑于2024-01-16 21:25:44孙子兵法
战略
计 篇
谋划庙堂之上
五事七计
五事
道:民与上同意
天:阴阳、寒暑、时制
地:远近、险易、广狭、死生
将:智、信、仁、勇、严
法:曲制、管道、主用
七计
主孰有道
将孰有能
天地孰得
法令孰形
兵众孰强
士卒孰练
赏罚孰明
诡道十二法
能而示之不能
用而示之不用
近而示之远
远而示之近
利而诱之
乱而取之
实而备之
强而避之
怒而挠之
卑而骄之
佚而劳之
亲而离之
作 战 篇
准备战争阶段
久战兵钝
日费千金
钝兵挫锐
攻城力屈
国用不足
速战速决
兵贵胜不贵久
兵闻拙速,未睹巧之久也
就地补充
粮草:因粮于敌
军械:车杂而乘之
人员:卒善而养之
谋 攻 篇
谋划进攻之道
减少伤亡
全国为上,破国次之
全军为上,破军次之
全旅为上,破旅次之
全卒为上,破卒次之
全伍为上,破伍次之
集中兵力
十则围之
五则攻之
倍则分之
敌则能战之
少则逃之
不若则能避之
追求全胜
上兵伐谋,其次伐交,其次伐兵,其下攻城
屈人之兵而非战也,拔人之城而非攻也,毁人之国而非久也
知胜之道
知可以战与不可以战者胜
识众寡之用者胜
上下同欲者胜
以虞待不虞者胜
将能而君不御者胜
知己知彼
知己知彼者,百战不殆
不知彼知己,一胜一负
不知彼不知己,每战比殆
形 篇
壮大自身实力
先为不可胜,以待敌之可胜
攻守定义:不可胜者,守也;可胜者,攻也
攻守原则:守则不足,攻则有余
善守者:藏于九地之下
善攻者:动于九天之上
衡量敌我双方实力
土地大小:一曰度
物资多少:二曰量
兵远多寡:三曰数
实力强弱:四曰称
战争胜负:五曰胜
地生度,度生量,量生数,数生称,称生胜
势 篇
创造有利态势
原则:以正合,以奇胜
出奇制胜
善战者,其势险,其节短;势如彍弩,节如发机
示形动敌:伪装假象,以利诱敌
乱生于治,怯生于勇,弱生于强
善动敌者,形之,敌必从之;矛之,敌必取之;以利动之,以卒待之
择人任势
善战者,求之于势,不责于人,故能择人而任势
任势者,其战人也,如转木石
善战人之势,如转圆石于千仞之山者,势也
战术
虚 实 篇
战争的虚实
致人而不致于人
出其所不趋,趋其所不意
攻其所不守,守其所不攻
攻其所必救,乘其所之也
形人而我无形
我专而敌分,我众而敌寡
敌所备者多,则吾所与战者寡
掌握战情:知战之地,知战之日
探察敌情:策、作、形、角
筹谋:策之而知得失之计
动敌:作之而知动静之理
示形:形之而知死生之地
角力:角之而知有余不足之处
总结
兵形象水,水之形,避高而趋下;兵之形,避实而击虚
兵无常势,水无常形,能因敌变化而取胜者,谓之神
军 争 篇
战争的常法
军事后勤的常法
举军而争利则不及,委军而争利则辎重捐
军无辎重则亡,无粮食则亡,无委积则亡
作战指导的常法
不知诸侯之谋者,不能豫交;不知山林、险阻、沮泽之形者,不能行军;不用乡导者,不能得地利
兵以炸立,以利动,以分合为变
其疾如风,其徐如林,侵掠如火,不动如山,难知如阴,动如雷震
掠乡分众,廓地分利,悬权而动
治理军队的常法
统一号令:夫金鼓、旌旗者,所以一人之耳目也
四治
治气:避其锐气,击其惰归
治心:以治待乱,以静待哗
治力:以近待远,以佚待劳,以饱待饥
治变:无邀正正之旗,勿击堂堂之陈
用兵八戒
高陵勿向,背丘勿逆,佯北勿从,锐卒勿攻,饵兵勿食,归师勿遏,围师必阀,穷寇勿迫
九 变 篇
战争的变法
趋利避害
圮(pi)地无舍,衢(qu)地交合,绝地无留,围地则谋,死地则战
涂有所不由,军有所不击,城有所不攻,地有所不争,君命有所不受
杂于利害
杂于利而务可信也
杂于害而患可解也
将有五危
必死,可杀也
必生,可虏也
忿(fen)速,可侮也
廉洁,可辱也
爱民,可烦也
战法
行 军 篇
处军相敌
处军:利用有利地形,避开不利地形
利用有利地形
处山之军
绝山依谷,视生处高,战隆无登
处水之军
绝水必远水
客绝水而来,勿迎之于水内,令半济而击之
欲战者,无附于水而迎客
视生处高,无迎水流
处斥泽之军
绝斥泽,惟亟去无留
若交军于斥泽之中,必依水草而背众树
处山之军
平陆处易而右背高,前死后生
避开不利地形
军好高而恶下,贵阳而贱阴,养生而处实,军无百疾
丘陵堤防,必处其阳而右背之
上雨,水沫至,欲涉者,待其定也
凡地有绝涧、天井、天牢、天罗、天陷、天隙,必亟去之,勿近也
军行有险阻、湟井、葭苇、山林、蘙荟者,必谨覆索之,此伏奸之所处也
相敌:充分了解敌情,正确研判敌情
敌近而静者,恃其险也;远而挑战者,欲人之进也;其所居易者,利也
众树动者,来也;众草多障者,疑也。鸟起者,伏也;兽赅者,覆也
尖高而锐者,车来也;卑而广者,徒来也;散而条达者,樵采也;少而往来者,营军也
辞卑而益备者,进也;辞强而进取者,退也;轻车先出居其侧者,陈也;无约而请和者,谋也;奔走而陈兵者,期也;半进半退者,诱也
杖而立者,饥也;汲而先饮者,渴也;见利而不进者,劳也;鸟集者,虚也;夜呼者,恐也;军扰者,将不重也;旌旗动者,乱也;吏怒者,倦也;粟马肉食,军无悬缻(fou),不返其舍者,穷寇也;
谆谆翕翕(xi),徐与人言者,失众也;数赏者,窘也;数罚者,困也;先暴而后畏其众者,不精之至也
治军:令之以文,齐之以武
卒未亲附而罚之则不服,不服则难用也;卒已亲附而罚不行,则不可用也
令素行以教其民,则民服;令不素行以教其民,则民不服。令素行者,与众相得也
地 形 篇
战术地理
六地
通行
定义:我可以往,彼可以来
策略:先居高阳,利粮道,以战则利
挂行
定义:可以往,难以返
策略:敌无备,出而胜之;敌若有备,出而不胜,难以返,不利
支行
定义:我出而不利,彼出而不利
策略:敌虽利我,我无出也;阴而去之,令敌半而击之,利
隘行
定义:狭隘险要之地
策略:我先居之,必盈之以待敌;若敌先居之,盈而勿从,不盈而从之
险行
定义:行动不便的险峻地带
策略:我先居之,必居高阳以待敌;若敌先居之,引而去之,勿从也
远行
定义:路途迂回曲折、敌我相距甚远的地区
策略:势均,难以挑战,战而不利
六败
走:夫势均,以一击十
驰:卒强吏弱
陷:吏强卒弱
崩:大吏怒而不服,遇敌怼而自战,将不知其能
乱:将弱不严,教道不明,吏卒无常,陈兵纵横
北:将不能料敌,以少合众,以弱击强,兵无选峰
治兵
视卒如婴儿,故可与之赴深谿;视卒如爱子,故可与之俱死
厚而不能使,爱而不能令,乱而不能治,譬若骄子,不可用也
九 地 篇
战略地理
九地
散地
定义:诸侯自战其地
策略:散地则无战
为客策略:一其志
轻地
定义:入人之地而不深者
策略:轻地则无止
为客策略:使之属
争地
定义:我的则利,彼得亦利者
策略:争地则无攻
为客策略:趋其后
交地
定义:我可以往,彼可以来者
策略:交地则无绝
为客策略:谨其守
衢(qu)地
定义:诸侯之地三属,先至而得天下之众者
策略:衢地则合交
为客策略:固其结
重地
定义:入人之地深,背城邑多者
策略:重地则掠
为客策略:继其食
圮地
定义:行山林、险阻、沮泽,凡难行之道者
策略:圮地则行
为客策略:进其涂
围地
定义:所由入者隘,所从归者迂,彼寡可以击吾之众者
策略:围地则谋
为客策略:塞其阀
死地
定义:疾战则存,不疾战则亡者
策略:死地则战
为客策略:示之以不活
兵贵神速,攻其无备
能使敌人前后不相及,众寡不相恃,贵贱不相救,上下不相收,卒离而不集,兵合而不齐
敢问:“敌众整而将来,待之若何?”曰:“先夺其所爱,则听矣”
始如处女,敌人开户;后如脱兔,敌不及拒
为客之道
深入则专,主人不克;掠于饶野,三军足食;谨养而勿劳,并气积力,运兵计谋,为不可测
投之无所往,死且不北,死焉不得,士人尽力
将军之事
精以幽,正以治
愚士卒之耳目,使之无知
易其事,革其谋,使人无识
易其居,迂其途,使人不得虑
帅与之期,如登高而去其梯
帅与之深入诸侯之地,而发其机,焚舟破釜,若驱群羊,驱而往,驱而来,莫知所之
火 攻 篇
实施火攻
火攻种类
火人:焚烧敌军人马
火积:焚烧敌军粮草
火辎:焚烧敌军辎重
火库:焚烧敌军仓库
火队:焚烧敌军粮道
火攻条件
烟火必素居
发火有时,起火有日
时者,天之燥也
日者,月在箕、壁、翼、轸也,凡此四宿者,风起之日也
五火之变(五种情况的应对策略)
火发于内,则早应之于外
火发兵静者,待而勿攻,极其火力,可从而从之,不可从而止
火可发于外,无待于内,以时发之
火发上风,无攻下风
昼风久,夜风止
慎战
夫战胜攻取而不修其功者,凶,命曰费留
非利不动,非得不用,非危不战
主不可以怒而兴师,将不可以愠(yun)而致战
合于利而动,不合于利而止
亡国不可以复存,死者不可以复生
用 间 篇
利用间谍
用间的重要性
战争费时费力,劳民伤财
凡兴师十万,出征千里,百姓之费,公家之奉,日费千金
内外骚动,怠于道路,不得操事者,七十万家
相守数年,以争一日之胜
用间是获得胜利的先决条件
不知敌之情者,不仁之至也,非人之将也,非主之佐也,非胜之主也
明君贤将,所以动而胜人,成功出于众者,先知也
惟明君贤将,能以上智为间者,必成大功。此兵只要,三军之所恃而动也
用间是掌握敌情的唯一方式
先知者,不可取于鬼神,不可象于事,不可验于度,必取于人,知敌之情者也
五间
因间:因其乡人而用之
内间:因其官人而用之
反间:因其敌间而用之
死间:为诳事于外,令吾间知之,而传于敌间也
生间:反报也
用间的方法:三军之事,莫亲于间
非圣智不能用间
非仁义不能使间
非微妙不能得间之实
得间的方法:反间的重要性
必索敌人之间来间我者,因而利之,导而舍之,故反间可得而用也
因是(反间)而知之,故乡间、内间可得而使也
因是(反间)而知之,故死间为诳事,可使告敌
因是(反间)而知之,故生间可使如期
凡军之所欲击,城之所欲攻,人之所欲杀,必先知其守将、左右、谒(ye)者、门者、舍人之姓名,令吾间必索知之