导图社区 手少阳三焦经
手少阳三焦经的循行、病候、主治概要、歌诀及命名由来、定位、主治与操作一十四穴足厥阴,大敦行间太冲侵,中封蠡沟中都近。膝关曲泉阴包临五里阴廉急脉穴,章门常对期门深。
编辑于2022-04-20 23:14:13手少阳三焦经
关冲 井穴
命名由来
关,通弯。冲,要冲。言穴居弯曲指端冲要之地也。手之第四指称无名指,不能单独伸直,故一名环指。与中冲、少冲其义相同。
定位
在手环指末节尺侧, 距指甲根角 0.1 寸(指寸)。
主治
(1)热病,昏厥,中暑。(2)头痛,目赤,耳聋,喉痹,舌强。
操作
浅刺 0.1 寸,或用三棱针点刺出血。
液门 荥穴
命名由来
液,指水液,腋部。门,出入通达之处。谓穴能主液所生病与腋部诸病也。三焦为决渎之官。此为手少阳经之荥穴,功能除烦热,存津液,通调水道,故为治疗液所生病之门户。少阳之脉循臑上肩。穴对臂臑病有效,而腋部病症亦与有关。
定位
在手背部,当第四、 五指间,指蹼缘后方赤白肉际处。
主治
(1)头痛,目赤,耳聋,耳鸣,喉痹。 (2)疟疾。(3)手臂痛。
操作
直刺 0.3~0.5 寸。
中渚 输穴
命名由来
中,指人身元气之根本,又指心神情志。渚,水中之小洲。言心神情志之气在此结集如洲渚也。既为元气之所聚,亦为治与情志有关的病症所当取。后世针灸歌赋均多“脊间心后针中渚”之说,而情志病正与心神有关也。
定位
在手背部,当环指本 节(掌指关节)的后方,第四、掌骨间凹陷处。
主治
(1)头痛,目赤,耳鸣,耳聋,喉痹。 (2)热病,消渴,疟疾。(3)手指屈伸不利,肘臂肩背痛。
操作
直刺 0.3~0.5 寸。
阳池 原穴
命名由来
阳,指手背及手少阳。池,水之停聚处。为手少阳脉气所过之原穴,犹如水之停积于池也。
定位
在腕背横纹中,当 指伸肌腱的尺侧缘凹陷处。
主治
(1)目赤肿痛,耳聋,咽喉肿痛。(2)疟疾,消渴。(3)腕痛,肩臂痛。
操作
直刺 0.3~0.5 寸。
外关 络穴 八脉交会穴 通于阳维脉
命名由来
外,指前臂外侧。关,关隘,关要。指穴居前臂外侧之要冲,又与内关相对,为手少阳厥阴互相联络关要之处。
定位
在前臂背侧,当阳 池与肘尖的连线上,腕背横纹上寸,尺骨与桡骨 之间。
主治
(1)热病。(2)胁肋痛,落枕。(3)头痛,目赤肿痛,耳鸣,耳聋。(4)瘰疬。(5)上肢痿痹不遂。
操作
直刺 0.5~1 寸。
支沟 经穴
命名由来
支,支持;又同肢,指上肢。沟,狭长之低洼处。穴在上肢尺桡两骨间之沟中,又须支臂取之。支肘屈臂,手掌向内,则尺桡两骨之沟自见,穴在沟端,故名。
定位
在前臂背侧,当阳 池与肘尖的连线上,腕背横纹上 3 寸,尺骨与桡 骨之间。
主治
(1)耳聋耳鸣,暴哑。(2)胁肋痛。(3)便秘。(4)瘰疬。(5)热病。
操作
直刺 0.5~1 寸。
会宗 郄穴
命名由来
会,聚会,会合。宗,宗主,宗派。指穴为前臂各派阳脉会合之宗主。穴位斜出本经之外,联系三阳,绾罗诸脉,会宗之名其义可通。
定位
在前臂背侧,当腕 骨横纹上 3 寸,支沟尺侧,尺骨的桡侧缘。
主治
(1)耳聋,耳鸣。(2)癫痫。(3)上肢痹痛。
操作
直刺 0.5~1 寸。
三阳络
命名由来
三阳,指手太阳、阳明、少阳三经。络,联络,维系。与手三阳经皆有联系之意。穴位依傍会宗,在阳明、太阳之间,故一名大交脉,与三阴交可以互观。
定位
在前臂背侧,腕背 横纹上 4 寸,尺骨与桡骨之间。
主治
(1)耳聋,暴喑,齿痛。(2)手臂痛。
操作
直刺 0.5~1 寸。
四渎
命名由来
四,数名。渎,水之大川。四渎,星座名。古称江淮河济为四渎。指穴如四肢经气运行之川渎也。三焦乃决渎之官,为水道之所出,手足少阳上下同气,故上肢有四渎,下肢有中渎。
定位
在前臂背侧,当阳 池与肘尖的连线上,肘尖下 5 寸,尺骨与桡骨之 间。
主治
(1)耳聋,暴喑,齿痛,咽喉肿痛。(2)上肢痹痛。
操作
直刺 0.5~1 寸。
天井 井穴
命名由来
天,指上肢。井,深凹有水之处。天井,水名,星名,又地形名。言经气如井水之清净,而穴位亦有井之形象也。清阳实四肢、三焦主一身之阳,而上肢之经气亦如井水之清净也。手经各合穴只有此穴在肘关节之上际,边高中凹,有天井之象。
定位
在臂外侧,屈肘时, 当肘尖直上 1 寸凹陷处。
主治
(1)耳聋。(2)癫痫。(3)瘰疬,瘿气。(4)偏头痛,胁肋痛,颈项肩臂痛。(5)肘劳。
操作
直刺 0.5~1 寸。
清冷渊
命名由来
清冷,清澈凉爽之意。渊,深水,深潭。清冷,又为水名。言穴能清热泻火,有如入清冷之深渊也。人之风骨清秀亦名清冷。
定位
在臂外侧,屈肘, 当肘尖直上 2 寸,即天井上 1 寸。
主治
(1)头痛,目痛,胁痛。(2)肩臂痛。
操作
直刺 0.8~1 .2寸。
丝竹空
命名由来
丝竹,细小之竹。空,空窍,孔穴。谓眉形有如细小之竹叶,穴当眉梢之空隙中,故名。又“丝竹”为乐器之统称,与此有别。
定位
在面部,当眉梢凹陷处。
主治
(1)目赤肿痛,眼睑瞤动,目眩,齿痛,头痛。(2)癫狂痫。
操作
平刺 0.3~0.5寸;
耳和髎
命名由来
和,是声音调和之意;小笙也叫和,古之军门也叫和。髎,亦作窌,窟也,深空之貌,是邻近骨部的缝隙。指其能调治耳病增强听力,且穴居鬓角,有如军门之左右和也。穴与耳邻,可用以治耳病而助听,故名。
定位
在头侧面, 当鬓发后缘,平耳廓根之前方,颞浅动脉的后缘。
主治
头痛,耳鸣,牙关紧闭,口喎。
操作
避开动脉平刺或斜刺 0.3~0.5 寸。
耳门
命名由来
耳,耳部。门,出入通达之处。穴居外耳道口,功能聪耳助听,有如声音入耳之门户。
定位
在面部,当耳屏上 切迹的前方,下颌骨髁突后缘凹陷处。
主治
耳鸣,耳聋,聤耳,齿痛,颈颔痛。
操作
微张口,直刺 0.5~1 寸。
角孙
命名由来
角,指头角,角星,又指东方阳春升发之气。孙,幼小、微弱之意。谓穴当头角未成之处,且有角星之象,又如春气在头、初生而未盛也。头骨外出者为角。足之三阳从头走足,角孙者少阳生发之气初生而未盛之象也。且与其能治筋脉抽搐、少阳风火上干诸病有关。
定位
在头部,折耳廓向 前,当耳尖直上入发际处。
主治
(1)目翳,目赤肿痛,齿痛,痄腮。(2)偏头痛, 项强。
操作
平刺 0.3~0.5 寸;小儿腮腺炎宜用灯火灸。
颅息
命名由来
颅,颅脑,头颅。息,安息,休息,又是塞满之意。谓穴能醒脑安神,治头目昏沉如塞诸病也。能治惊恐失神、惊痫瘛疭诸病,谓颅脑可以得而安息;而头目昏沉如塞者,亦可用以消除也。
定位
在头部,当角孙到 翳风之间,沿耳轮连线的上、中 1/3 的交点处。
主治
(1)头痛,耳鸣,耳聋。(2)小儿惊风。
操作
平刺 0.3~0.5 寸。
瘈脉
命名由来
瘛,瘛疭。脉,指筋脉及耳后的青脉。是治疗筋脉瘛疭的耳后青脉。穴在耳后青筋处,对小儿筋脉瘛疭病有显效,因其用而得名。
定位
在头部,耳后乳突 中央,当角孙至翳风之间,沿耳轮连线的中、下 1/3 的交点处。
主治
(1)头痛,耳鸣,耳聋。(2)小儿惊风。
操作
平刺 0.3~0.5 寸。或点刺静脉出血。
翳风
命名由来
翳,掩蔽。风,风邪。穴当衣领上缘,正为屏蔽风邪之处。
定位
在耳垂后方,当乳突与下颌角之间的凹陷处。
主治
(1)耳鸣,耳聋,聤耳。(2)口眼歪斜,牙关紧闭,牙痛,呃逆, 瘰疬,颊肿。
操作
直刺 0.5~1 寸。
天牗
命名由来
天,指人体的上部。牖,墙上通风采光的洞口。言穴能开通耳目壅塞之气,如人身上部之窗牖也,与天窗同义。
定位
在颈侧部,当乳突 的后方直下,平下颌角,胸锁乳突肌的后缘。
主治
(1)头痛,头眩,项强,目不明,暴聋,鼻衄,喉痹。(2)瘰疬,面肿。(3)颈项强痛。
操作
直刺 0.5~1 寸。
天髎
命名由来
天,指人体的上部。髎,亦作窌,窟也,深空之貌,是邻近骨部的缝隙。穴当肩背之间,以其位置较高而言。
定位
在肩胛部,肩井与曲垣的 中间,当肩胛骨上角处。
主治
肩臂痛,颈项强痛。
操作
直刺0.5~1寸。
肩髎
命名由来
肩部。髎,髎,亦作窌,窟也,深空之貌,是邻近骨部的缝隙。泛指为肩部之凹陷处。
定位
在肩髃后方,当臂外展 时,于肩峰后下方呈现凹陷处。
主治
肩臂挛痛不遂,肩重不能举。
操作
向肩关节直刺 1~1.5 寸
臑会
命名由来
臑,肩下方之肌肉。会,聚会,会合。穴与臂臑及臑俞相近,又为手少阳、阳维交会之处。
定位
在臂外侧, 当肘尖与肩髎的连线上,肩髎下 3 寸,三角肌的 后下缘。
主治
(1)瘿气,瘰疬。(2)上肢痿痹。
操作
直刺 1~1.5 寸
消泺
命名由来
消,消除,消渴。泺,水名。言穴用如清凉之水,能清热解渴也。阳热炽盛,取之消泺,则将如入清凉之水而消渴得以消除矣。与清冷渊可以互观。
定位
在臂外侧, 当清冷渊与臑会连线的中点处。
主治
(1)头痛,齿痛,项强。(2)肩臂痛。
操作
直刺 1~1.5 寸
歌诀: 二十三穴手少阳,关冲液门中渚旁,阳池外关支沟正,会宗三阳四渎长 天井清冷渊消泺,臑会肩髎天髎堂,天牖翳风瘈脉青,颅息角孙耳门乡 和髎前接丝竹空,三焦经穴此推详。 一手少阳属三焦,臂外中线头侧绕,关冲无名指甲外,液门节前指缝邀 中渚液门上一寸,阳池腕表横纹造,腕后二寸取外关,支沟腕后三寸安 会宗沟外横纹遭。三阳络在四寸间,肘前三寸称四渎,肘后一寸天井酌 肘后二寸清冷渊,渊臑之间取消泺。脑会肩端下三寸,肩髃后一肩髓寻 天馨肩井后一寸,天牌容后完下扪。耳重后陷野风讨,契脉耳后青络找 颅息亦在青络上,角孙耳上法际标,耳门耳前缺陷处,和髎耳前锐发交 欲和丝竹空何在,眼眶外缘上眉稍。
主治概要: 1.头面五官病。 头、目、耳、颊、咽喉病等 2.热病。 热病汗出 3.经脉循行部位的其他病证。 胸胁痛,肩臂外侧痛,上肢挛急麻木不遂等
主要病候: 腹胀、水肿、遗尿、小便不利、耳聋、耳鸣、咽喉肿痛、目部肿痛、颊肿和耳后、肩臂、肘部 外侧疼痛等症。
病候: 是动则病,耳聋,浑浑焞焞, 嗌肿,喉痹。 是主气所生病者:汗出,目锐眦痛,颊肿, 耳后、肩、臑、肘、臂外皆痛,小指次指不用。
循行: 三焦手少阳之脉, 起于小指次指之端,上出两指之间,循手表 腕,出臂外两骨之间,上贯肘,循臑外上肩, 而交出足少阳之后,入缺盆,布膻中,散络心 包,下膈,遍属三焦。 其支者,从膻中,上出缺盆,上项,系耳后, 直上出耳上角,以屈下颊至出页。 其支者,从耳后入耳中,出走耳前,过客主 人,前交颊,至目锐眦。