导图社区 素书
失其所强者弱:有以德强者,有以人强者,有以势强者,有以兵强者。尧舜有德而强,桀纣无德而弱;汤武得人而强,幽厉失人而弱。详细阐述了修身养性、为人处世、理家经国、趋吉避凶、成就大业等方面的法则和经验等等。
编辑于2022-10-17 18:02:21 内蒙古自治区失其所强者弱
文义
失去优势,力量必然削弱
张商英
有以德强者,有以人强者,有以势强者,有以兵强者。
尧舜有德而强,桀纣无德而弱;汤武得人而强,幽厉失人而弱。
周得诸侯之势而强,失诸侯之势而弱;唐得府兵而强,失府兵而弱。
其于人也,善为强,恶为弱;其于身也,性为强,情为弱。
清·王氏
轻欺贤人,必无重用之心;傲慢忠良,人岂尽其才智?
汉王得张良、陈平者强,霸王失良平者弱。
强与弱的辩证
强弱有别
以德行为强,无德为弱
有以人为强
以兵强
以势强
强弱相对
强弱是相对的概念
判断强弱的基础是:对自己对他人的充分了解
需要有自知之明
强弱会转化
不谨慎修持强会变弱
弱也会发展为强
决策不仁者险
文义
张商英
不仁之人,幸灾乐祸。
清·王氏
不仁之人,智无远见;高明若与共谋,必有危亡之险。
如唐明皇不用张九龄为相,命杨国忠、李林甫当国。有贤良好人,不肯举荐,恐搀了他权位;用奸谗歹人为心腹耳目,内外成党,闭塞上下,以致禄山作乱,明皇失国,奔于西蜀,国忠死于马嵬坡下。
此是决策不仁者,必有凶险之祸。
不仁者不智
不仁之人,必小我当道无有远见
不仁之人,做事以自己的喜好为标准
实例
光绪错付袁世凯
光绪皇帝欲变法强国
受制于太后不能如愿
暗中结交袁世凯想对太后实行兵谏
袁世凯叛变告密,使光绪被囚,变法六君子被杀
清朝再用袁世凯
武昌起义后
清朝再次起用袁世凯
他手握重兵谋求私利
导致清朝灭亡
2022年9月20日 《素书》第41课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
阴计外泄者败
文义
清·王氏
机若不密,其祸先发;谋事不成,后生凶患。
机密之事,不可教一切人知;恐走透消息,反受灾殃,必有败亡之患。
阴计
阴:暗中
计:计划 计策
实例
李建成阴计外泄终被杀
李渊之子李建成被封为太子
感到李世民功盖天下,很不放心
就 联合李元吉要谋害他
阴谋外泄
被李世民先发制人杀死
货赂公行者昧
文义
张商英
私昧公,曲昧直也。
清·王氏
恩惠无施,仗威权侵吞民利;善政不行,倚势力私事公为。
欺诈百姓,变是为非;强取民财,返恶为善。
若用贪饕掌国事,必然昏昧法度,废乱纪纲。
行贿受贿,买官卖官,明目张胆、堂而皇之地进行,那么,谄媚奸邪的小人就得志了,政治必然腐败,统治者必然失败。
战士贫游士富者衰
文义
张商英
游士鼓其颊舌,惟幸烟尘之会;
战士奋其死力,专捍疆场之虞。
富彼贫此,兵势衰矣!
清·王氏
游说之士,以喉舌而进其身,官高禄重,必富于家;
征战之人,舍性命而立其功,名微俸薄,禄难赡其亲。
若不存恤战士,重赏三军,军势必衰,后无死战勇敢之士。
扩展意
要重视做实质贡献的人
2022年9月21日 《素书》第42课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
女谒公行者乱
文义
清·王氏
后妃之亲,不可加于权势;内外相连,不行公正。
如汉平帝,权势归于王莽,国事不委大臣。
王莽乃平帝之皇丈,倚势挟权,谋害忠良,杀君篡位。侵夺天下。
此为女谒公行者,招祸乱之患。
女谒
女:女色 妻妾
谒:这里把掌管进谒见者的近侍
女谒:关系分外密切的人
实例
汉平帝权势归于王莽
王莽乃平帝之皇丈
汉平帝将权势赋予王莽
导致王莽篡位,侵夺天下
为人择官者乱
文义
清·王氏
能清廉立纪纲者,不在官之大小,处事必行公道。
如光武之任董宣为洛县令,湖阳公主家奴,杀人不顾性命,苦谏君主,好名至今传说。
若是不问贤愚,专择官大小,何以治乱、民安?
几层含义
一
为人而设官职职位
会造成混乱
二
不管人是否贤能
给予官职
私人以官者浮
文义
张商英
浅浮者,不足以胜名器,如牛仙客为宰相之类是也。
清·王氏
心里爱喜的人,多赏则物不可任;
于官位委用之时,误国废事,虚浮不重,事业难成。
要为公推荐人才。若为私而荐,必有祸患
实例
李林甫私人以官:牛仙客
唐朝时期宰相
被李林甫力荐
凡事不裁决不作为
2022年9月22日 《素书》第43课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
以明示下者暗
文义
张商英
圣贤之道,内明外晦。惟不足于助者,以明示下,乃其所以暗也。
清·王氏
才学虽高,不能修于德行;
逞己聪明,恣意行于奸狡,能责人之小过,不改自己之狂为,岂不暗者哉?
内明外晦的智慧
明察秋毫很好
看透不说透是智慧
如果很透彻地看到下属的缺点不足,并表达出来
会导致对别人过度严格
实例
隋高祖杨坚
自己不是很明白
但喜欢什么都管,自己做主
大臣们不可能都合他的意
全听他的,有差错也不敢告诉他
这是隋朝二世而亡的原因
群下外异者沦
文义
张商英
措置失宜,群情隔塞;阿谀并进,私徇并行。
人人异心,求不沦亡,不可得也。
清·王氏
君以名禄进其人,臣以忠正报其主。
有才不加其官,能守诚者,不赐其禄;
恩德爱于外权,怨结于内;
群下心离,必然败乱。
《淮南子》说:众人相助,虽弱必强;众人相去,虽大必亡。
凌下取胜者侵
文义
清·王氏
恃己之勇,妄取强胜之名;轻欺于人,必受凶危之害。
心量不宽,事业难成;功利自取,人心不伏。霸王不用贤能,倚自强能之势,赢了汉王七十二阵,后中韩信埋伏之计,败于九里山前,丧于乌江岸上。
此是强势相争,凌下取胜,返受侵夺之患。
几层含义
不能好强
争强好胜只会给自己招来祸端
不可凌下
不可以势压人,以权欺人
实例
项羽凭借自己出色的军事才能,赢刘邦七十二阵
后来中了韩信的埋伏之计
败军丧身
好众辱人者殃
文义
张商英
己欲沽直名,而置人于有过之地,取殃之道也!
清·王氏
言虽忠直伤人主,怨事不干己,多管有怪;
不干自己勾当,他人闲事休管。
逞着聪明,口能舌辩,伦人善恶,说人过失,揭人短处,对众羞辱;
心生怪怨,人若怪怨,恐伤人之祸殃。
2022年9月23日 《素书》第44课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
既迎而拒者乖
文义
张商英
刘璋迎刘备而反拒之,是也。
起初竭诚欢迎,末了又拒于门外,一定会恩断义绝。
乖
戾也。
反常;谬误
不顺利;不如意
原理
自己的行为矛盾
既迎
表示接受
拒
表达不接受
因地不正,果招曲迂
例
刘璋迎请刘备,以抵抗张鲁
不重用反怀疑
最后导致不但没能借刘备之力,还害自己身秧
强用人者不畜
文义
张商英
曹操强用关羽,而终归刘备,此不畜也。
清·王氏
贤能不遇其时,岂就虚名?
虽领其职位,不谋其政。
如曹操爱关公之能,官封寿亭侯,赏以重禄;终心不服,后归先主。
几层含义
得天下英才而用之虽好,但不能勉强
不能强人所难
不能勉强任命
实例
曹操用关羽
关羽没有投靠曹操的心
曹操爱才勉强“约三事”
得知刘备下落后,关羽过五关斩六将寻兄而去
用人不得天者殆
文义
清·王氏
官选贤能之士,竭力治国安民;
重委奸邪,不能奉公行政。
中正者,无官其邦;昏乱、谗佞者当权,其国危亡。
用人要合“天”,不得天者殆
天何言哉?
《孟子·万章》
舜有天下,不是尧给他的,是天给的
天不言,以行与事示之而已
《太誓》
天视自我民视
天听自我民听
天道即人心
用人是为人服务
丢了人心,不符天道,不会有好结果
2022年9月26日 《素书》第45课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
戮辱所任者危
文义
张商英
人之云亡,危亦随之。
清·王氏
人有大过,加以重刑;后若任用,必生危亡。
有罪之人,责罚之后,若再委用,心生疑惧。
如韩信有十件大功,汉王封为齐王,信怀忧惧,身不自安;
心有异志,高祖生疑,不免未央之患;高祖先谋,危于信矣。
总结:对待所用之人
严惩之后不再任用
用了就要给到相应的信任
决定用了就不怀疑,放手放权
怀疑了就不任用
所任不可信, 所信不可任者浊
文义
张商英
浊,溷[hùn]也。
清·王氏
疑而见用怀其惧,而失其善;用而不信竭其力,而尽其诚。
既疑休用,既用休疑;疑而重用,必怀忧惧,事不能行。
用而不疑,秉公从政,立事成功。
既用不任者疏
文义
张商英
用贤不任,则失士心。此管仲所谓:“害霸也。”
清·王氏
用人辅国行政,必与赏罚、威权;有职无权,不能立功、行政。
用而不任,难以掌法、施行;事不能行,言不能进,自然上下相疏。
实例
赵云
投公孙瓒
公孙瓒表面上很高兴,却不敢委以重任
赵云很失望,趁给哥哥奔丧的机会告辞回去了
后投靠刘备,成蜀汉名将。
2022年9月27日 《素书》第46课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
略己而责人者不治
文义
清·王氏
功归自己,罪责他人;上无公正之明,下无信、惧之意。
赞己不能为能,毁人之善为不善。
功归自己,众不能治;罪责于人,事业难成。
忽略自己的错误,责人之过。结果不能治家治国
佐证
孔子
政者,正也。
领导的最商境界是自己做得正
其身正,不令而行,其身不正,虽令不从
尧帝
联躬有罪,无以万方;万方有罪,罪在联躬。
牧人以德者集,绳人以刑者散
文义
张商英
刑者,原于道德之意,而恕在其中;是以先王以刑辅德,而非专用刑者也。
故曰:“救人以德则集,绳之以刑则散也。
清·王氏
教以德义,能安于众;齐以刑罚,必散其民。
若将礼、义、廉、耻,化以孝、悌、忠、信,使民自然归集。
官无公正之心,吏行贪饕;侥幸户役,频繁聚敛百姓;不行仁道,专以严刑,必然逃散。
实例
田横以德者集
品德高尚,很得民心
刘邦统一天下之后,田横率领五百人跑到海岛隐居
刘邦派使者征召他,田横无法拒绝又不甘心
半路自杀
他的部下全部痛哭后自杀随他而去。
自厚而薄人者弃废
文义
张商英
圣人常善救人,而无弃人;常善救物,而无弃物。
自厚者,自满也。
非仲尼所谓“躬自厚”之厚也。
自厚而薄人,则人才将弃废矣。
清·王氏
功名自取,财利己用;疏慢贤能,不任忠良,事岂能行?
如吕布受困于下邳,谋将陈宫谏曰:‘外有大兵,内无粮草;黄河泛涨,倘若城陷,如之奈何?’吕布言曰:‘吾马力负千斤过水如过平地,与妻貂蝉同骑渡河有何忧哉?’侧有手将侯成听言之后,盗吕布马投于关公,军士皆散,吕布被曹操所擒斩于白门。
此是只顾自己,不顾众人,不能成功,后有丧国、败身之患。
薄人的层次
薄自己人
薄侍他人
自身的安逸
实例
吕布
只顾自己和爱妾,不想军士死活
被部下抛弃背叛。
秦军俘虏晋惠公
晋国大乱,公子夷吾答应给秦国五座城,换取秦国援助
夷吾做了国君,就是晋惠公
晋惠公自厚薄人
违背诺言,不给秦国城池
晋国饥荒向秦国借粮
秦国饥荒拒绝给帮助
还计划乘机攻打秦国
秦穆公大怒,破晋军,俘虏晋惠公
2022年9月28日 《素书》第47课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
貌合心离者孤
文义
清·王氏
赏罚不分功罪,用人不择贤愚;相会其间,虽有恭敬模样,终无内敬之心。
私意于人,必起离怨;身孤力寡,不相扶助,事难成就。
貌合神离,其势必孤,其力必散,其事必败
佐证
董卓之祸
十八路诸侯各怀心事
终未能打败董卓
袁绍之败
袁绍手下名将名士云集
袁绍胸量狭窄目光短浅
导致谋士之间貌合心离
终于官渡一战后一蹶不振
近色远贤者昏
文义
张商英
如太平公主、韦庶人之祸是也。
清·王氏
重色轻贤,必有伤危之患;好奢纵欲,难免败亡之乱。
如纣王宠妲己,不重忠良,苦虐万民。贤臣比干、箕子、微子,数次苦谏不肯;听信怪恨谏说,比干剖腹、剜心,箕子入官为奴,微子佯狂于市。
损害忠良,疏远贤相,为事昏迷不改,致使国亡。
亲馋远忠者亡
文义
张商英
谗者,善揣摩人主之意而中之;忠者,推逆人主之过而谏之。
合意多悦,逆意者多怨;此子胥杀而吴亡;屈原放,而楚灭是也。
吴子胥被杀,吴国亡败
屈原被放逐楚国被灭
清·王氏
亲近奸邪,其国昏乱;远离忠良,不能成事。
如楚平王,听信费无忌谗言,纳子妻无祥公主为后,不听上大夫伍奢苦谏,纵意狂为。
亲近奸邪,疏远忠良,必有丧国、亡家之患。
2022年9月29日 《素书》第48课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
以过弃功者损
文义
清·王氏
曾立功业,委之重权;勿以责于小过,恐有惟失;抚之以政,切莫弃于大功,以小弃大。
否则,验功恕过,则可求其小过而弃大功,人心不服,必损其身。
实例
李广自杀
功
大小七十余战,战勋卓著
匈奴人都怕他,称他飞将军
镇守边疆匈奴多年不敢来犯
过
李广在战斗中迷路
卫青派人去责问
李广愤怒自杀
浮动主题
小功不赏,则大功不立;小怨不赦,则大怨必生。
文义
清·王氏
功量大小,赏分轻重;事明理顺,人无不伏。
盖功德乃人臣之善恶;赏罚,是国家之纪纲。
若小功不赐赏,无人肯立大功。志高量广,以礼宽恕于人;德尊仁厚,仗义施恩于众人。有小怨不能忍,舍专欲报恨,返招其祸。
如张飞心急性燥,人有小过,必以重罚,后被帐下所刺,便是小怨不舍,则大怨必生之患。
因小可以得大
小功即赏
是远见
小怨即赦
是心量
小赏后立大功
唐太宗亲征高丽
薛仁贵冲锋在前,所向披靡
太宗当即给予嘉奖,提升为游击将军
薛仁贵很感动,以后立了很多大功
念旧恶而弃新功者凶
文义
张商英
切齿于睚眦之怨,眷眷于一饭之恩者,匹夫之量也。
有志于天下者,虽仇必用,以其才也;虽怨必录,以其功也。
汉高祖侯雍齿,录功也;唐太宗相魏征,用才也。
清·王氏
赏功行政,虽雠必用;罚罪施刑,虽亲不赦。
如齐桓公用管仲,弃旧雠,而重其才;
唐太宗相魏征,舍前恨,而用其能;旧有小过,新立大功。
因恨不录者凶。
对过去的错误念念不忘,看不到人家的长处和新的功劳。气量狭小难成大事
实例
乐毅
乐毅曾做事让太子不满意
太子说了乐毅坏话,被国君重责
太子怀恨在心
太子即位后,撤了乐毅
国力大衰,兵败失城。
2022年9月30日 《素书》第49课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
行赏吝色者沮。
文义
张商英
色有靳吝,有功者沮,项羽之刓印是也。
清·王氏
嘉言美色,抚感其劳;高名重爵,劝赏其功。赏人其间,口无知感之言,面有怪恨之怒。然加以厚爵,终无喜乐之心,必起怨离之志。
“禄贤不爱财,赏功不愈时。”
现象
办事前慷慨许诺
奖赏是表彰功劳
手下的功臣需要鼓舞
赏人的时候不情愿
言语上没有赞许
颜面上有怪恨
托着不想给
即使给了厚爵,也没有喜乐之心。
一定会生出怨离的心
或者,迫不得已、碍于面子把奖赏给了人家,
但心里不高兴,对人没有好脸色、嘴上没好话,这种小肚鸡肠的人最后也会离心离德。
实例
项羽
他的将领屡建战功,可是他把刻好的印拿在手里转来转去,磨得棱角都没了,也舍不得给人家;后来他手下的人才全伤心地跑到刘邦那里去了,自己落了个乌江自刎的下场。
赏不服人,罚不甘心者叛。赏及无功,罚及无罪者酷。
文义
张商英
人心不服则叛也。非所宜加者,酷也。
清·王氏
功量大小,赏分轻重;事明理顺,人无不伏。
盖功德乃人臣之善恶;赏罚,是国家之纪纲。
施恩以劝善人,设刑以禁恶党。
私赏无功,多人不忿;刑罚无罪,众士离心,此乃不共之怨也。
赏轻生恨,罚重不共。
有功之人,升官不高,赏则轻微,人必生怨。
罪轻之人,加以重刑,人必不服。
赏罚不明,国之大病;人离必叛,后必灭亡。
赏和罚必须分明、公平。无功而赏不能服人,无罪而罚人不甘心,都会使人产生逆反的心理,导致严重的后果。
实例
楚平王
罚及功臣伍奢及其长子伍尚
伍奢次子伍子胥逃到吴国
十九年后率兵大败楚国
鞭尸复仇
明武宗朱厚照
赏封无功的小人很大的官位
侮辱朝廷大臣
当庭下跪
当庭杖击
打死十多人
还贬忠臣王守仁到贵州
叛乱四起,国事日非
多许少与者怨。
文义
张商英
失其本望。
清·王氏
心不诚实,人无敬信之意;言语虚诈,必招怪恨之怨。
欢喜其间,多许人之财物,后悔悭吝;
却行少与,返招怪恨;再后言语,人不听信。
实例
晋公子夷吾
多许
对外许秦国五座城
对内许里克和郑父土地
少与
上台之后不兑现承诺
内外都怨恨他
赵匡胤
派大将曹彬去讨伐江南
许愿说
等你打败李煜
让你做宰相
有人听说,提前祝贺曹彬
不久,曹彬果然俘虏李煜
太祖却变卦了
还托辞别人不乐意让做。
2022年10月1日 《素书》第50课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
安礼章 第六
章名
张商英
安而履之为礼。
清·王氏
安者,定也。礼者,人之大体也。
此章之内,所明承上接下,以显尊卑之道理。
福在积善,祸在积恶。
文义
清·王氏
人行善政,增长福德;若为恶事,必招祸患。
善积则致于福,恶积则致于祸;无善无恶,则亦无祸无福矣。
祸福无门,唯人自招。
祸福在我们自己内心
莫轻小罪,以为无殃
实例
周朝
文王的先人和子孙 累世积德
享国八百年
秦始皇
霸道得天下
政权只维持十五年。
怨在不舍小过,患在不预定谋。
文义
清·王氏
君不念旧恶。
人有小怨,不能忘舍,常怀恨心;人生疑惧,岂有报效之心?
事不从宽,必招怪怨之过。
人无远见之明,必有近忧之事。凡事必先计较、谋筹必胜,然后可行。
若不料量,临时无备,仓卒难成。不见利害,事不先谋,返招祸患。
宽容
丘吉尔落选
秘书来告诉他这个消息
丘吉尔爽然一笑
好极了!
这说明:我们胜利了!追求的民主胜利了。
豁达宽容的风范
心胸狭窄是致命的缺陷
未雨绸缪
不可临渴掘井
崇阳县靠种茶维持生计
县令张咏让大家拔掉茶树改种桑
因为茶获利高,现在容易获利,以后会有重赋税
他的催促下去茶种桑
过两年以后,因为税太重,种茶的邻县都穷困不堪
崇阳县却长出桑树蚕织绢,生活富足
2022年10月10日 《素书》第52课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
饥在贱农,寒在堕织;
清·王氏
懒惰耕种之家,必受其饥;
不勤养织之人,必有其寒。
种田、养蚕,皆在于春;春不种养,秋无所收,必有饥寒之患。
懒于劳作,必受饥寒。
轻视农耕和生产,会使国家陷入饥寒
富在迎来,贫在弃时。
文义
张商英
唐尧之节俭,李悝之尽地利,越王勾践之十年生聚,汉之平淮,皆所以迎来之术也。
清·王氏
富起于勤俭,时未至,而可预办。
谨身节用,营运生财之道,其家必富,不失其所。
贫生于怠惰,好奢纵欲,不务其本,家道必贫,失其时也。
迎来
迎着时运而来
迎合规律做事
弃时
错失时机
耕种弃时
颗粒无收
挨饿受贫
教育弃时
待子养成骄慢
鞭挞至死而生怨
事业失时机
陷入困境
安在得人,危在失士;
文义
清·王氏
国有善人,则安;朝失贤士,则危。
韩信、英布、彭越三人,皆有智谋,霸王不用,皆归汉王;拜韩信为将,英布、彭越为王;运智施谋,灭强秦,而诛暴楚;讨逆招降,以安天下。
汉得人,成大功;楚失贤,而丧国。
得到人才就会安全,失去人才则很危险。
安与危
韩信、英布、彭越三人
刘邦因得之而安
项羽因失之而危
安
得人得民心
水能载舟
危
失民心
亦能覆舟
2022年10月11日 《素书》第53课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
上无常躁,下多疑心。
文意
张商英
躁静无常,喜怒不节;群情猜疑,莫能自安。
清·王氏
喜怒不常,言无诚信;心不忠正,赏罚不明。
所行无定准之法,语言无忠信之诚。人生疑怨,事业难成。
掌握权力的人应有一贯的操守,不可轻浮躁动,其所制定的政令法度、规章条例宜于稳定。
如果在上者喜怒无常、朝令夕改,在下者疑虑重重、无所适从,混乱往往由此而生。
反复无常之害
为上者忌反复无常
为人处世,事先一定要仔细考虑
避免反复无常
例:张释之劝谏汉文帝
汉文帝去上林苑游览
上林令回答不上皇帝的问话
一个小官却能对答如流
皇帝想任命小官做上林令
张释之劝谏不能不经考核随意任命官职
这样做会让更多人致力于言辞讨好
近臣不重,远臣轻之。
文义
清·王氏
君不圣明,礼衰、法乱;臣不匡政,其国危亡。
君王不能修德行政,大臣无谨惧之心;公卿失尊敬之礼,边起轻慢之心。
近不奉王命,远不尊朝廷;君上者,须要知之。
两层含义
一
近臣得不到重用和信任
远方的官会轻慢我们的领导
二
近处的大臣不服从领导,不重视职责
远方的臣子也会轻视政策法规
轻上生罪,侮下无亲。
文义
张商英
轻上无礼,侮下无恩。
清·王氏
承应君王,当志诚恭敬;若生轻慢,必受其责。
安抚士民,可施深恩、厚惠;侵慢于人,必招其怨。
轻篾于上,自得其罪;欺罔于人,必不相亲。
对上官轻视怠慢,必定获罪;对下属侮辱傲慢,必定失去亲附。
人必自辱,然后人辱之
对他人的轻慢,终会作用成自取其辱的恶果
对上级
要恭敬
不能轻视无礼
对下属
要爱护关心
万不能侮辱
2022年10月12日 《素书》第54课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
自疑不信人,自信不疑人。
文意
张商英
暗也。明也。
清·王氏
自起疑心,不信忠直良言,是为昏暗;
己若诚信,必不疑于贤人,是为聪明。
看清自己和他人是种智慧
相信
没有自信的人
不能相信别人
听不见人家的忠告
对局势看不清、情况摸不透
有自信的人
不会轻易怀疑别人
自信是因为全局在胸
良好的人际关系 是建立在彼此信任、彼此尊重的基础之上
枉士无正友,曲上无直下。
文义
张商英
李逢吉之友,则‘八关’、‘十六子’之徒是也。
元帝之臣则弘恭、石显是也。
清·王氏
谄曲、奸邪之人,必无志诚之友。
不仁无道之君,下无直谏之士。
士无良友,不能立身;君无贤相,必遭危亡。
邪僻之人决无正直的朋友。 邪僻的上司必没有公正刚直的部下;
友可观人
欲知其人,先观其友。
人以类聚,物以群分。
实例
李逢吉
唐中期宰相
品性忌刻,险谲多端。
排挤名臣裴度,结交权阄王守澄
他的党人时号“八关十六子”
汉元帝是非不分
他的臣子弘恭、石显
都是奸佞之人
危国无贤人, 乱正无善人。
文义
张商英
非无贤人、善人,不能用故也。”
清·王氏
谗人当权,恃奸邪榇害忠良,其国必危。
君子在野,无名位,不能行政;若得贤明之士,辅君行政,岂有危亡之患?
纵仁善之人,不在其位,难以匡政、直言。君不圣明,其政必乱。
上有所好,下有所效。
孔子想去晋国实现他的政治理想,他和弟子们已经走到了晋国边境的黄河之滨,听到赵简子杀了辅佐他的贤大夫鸣犊,于是取消了投靠赵简子的计划。
2022年10月13日 《素书》第55课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
爱人深者求贤急,乐得贤者养人厚。
文意
张商英
人不能自爱,待贤而爱之;人不能自养,待贤而养之。
清·王氏
若要治国安民,必得贤臣良相。
如周公摄政辅佐成王,或梳头、吃饭其间,闻有宾至,三遍握发,三番吐哺,以待迎之。
欲要成就国家大事,如周公忧国、爱贤,好名至今传说。
聚人必须恩义,养贤必以重禄;恩义聚人,遇危难舍命相报。
重禄养贤,辄国事必行中正。如孟尝君养三千客,内有鸡鸣狗盗者,皆恭养、敬重。
于他后遇患难,狗盗秦国狐裘,鸡鸣函谷关下,身得免难,还于本国。孟尝君能养贤,至今传说。
实例
孙权对吕蒙
吕蒙是东吴名将
不幸得了重病
孙权知道以后非常不安
派人接回建业,安置在自己隔壁
因为每次去看吕蒙,吕蒙都会欠身致意
孙权不忍心,就在墙上挖了一个洞。
看到吕蒙病情好转就格外高兴
看到病情恶化就非常难过
浮动主题
国将霸者士皆归,邦将亡者贤先避。
文义
张商英
赵杀鸣犊,故夫子临河而返。
若微子去商,仲尼去鲁是也。
国家有了称霸的迹象和打算的时候,有才能的人就争相来归附。
历史鉴证规律
魏晋南北朝的时候,许多才识之士,或遁入空门,成了一代高僧,或隐逸山林,自甘清贫。
诸葛亮说:“苟全性命于乱世,不求闻达于诸侯。”这句话充分表达了乱世时贤德之士的心态。
孔子说的“危邦不入,乱邦不居”也是这个意思。
地薄者,大物不产;水浅者,大鱼不游;树秃者,大禽不栖;林疏者,大兽不居。
文义
张商英
此四者,以明人之浅之道德;国之浅则无忠贤也。
清·王氏
地不肥厚,不能生长万物;沟渠浅窄,难以游于鲸鳌。
君王量窄,不容正直忠良;不遇明主,岂肯尽心于朝。
高鸟相林而栖,避害求安;贤臣择主而佐,立事成名。
树无枝叶,大鸟难巢;林若稀疏,虎狼不居。
君王心志不宽,仁义不广,智谋之人,必不相助。
如果做领导的自身无德无才,气量狭窄,就无法吸引人才,有了人才也不会利用。
2022年10月14日 《素书》第56课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!
山峭者崩,泽满者溢。
文意
张商英
此二者,明过高、过满之戒也。
清·王氏
山峰高崄,根不坚固,必然崩倒。
君王身居高位,掌立天下,不能修仁行政,无贤相助,后有败国、亡身之患。
池塘浅小,必无江海之量;沟渠窄狭,不能容于众流。
君王治国心量不宽,恩德不广,难以成立大事。”
山势过于陡峭,则容易崩塌;沼泽蓄水过满,则会漫溢出来。
“海纳百川,有容乃大;壁立千仞,无欲则刚。”
功成之后自满
让吴国称霸诸侯的是夫差,让吴国灭亡的也是夫差;
文种的智慧,可以辅助弱小的越国使之强大,但不能保全自己;
苏秦的智谋,可以挂六国的相印,抵制强大的秦国,但后来却使自己死于非命。
弃玉取石者盲,羊质虎皮者柔。
文义
张商英
有目与无目同;
有表无里,与无表同。
清·王氏
虽有重宝之心,不能分拣玉石;然有用人之志,无智别辨贤愚。
商人探宝,弃美玉而取顽石,空废其力,不富于家。
君王求士,远贤良而用谗佞;枉费其禄,不利于国。
贤愚不辨,玉石不分;虽然有眼,则如盲暗。
羊披大虫之皮,假做虎的威势,遇草却食;然似虎之形,不改羊之性。
人倚官府之势,施威于民;见利却贪,虽妆君子模样,不改小人非为。
羊食其草,忘披虎皮之威。人贪其利,废乱官府之法,识破所行谲诈,返受其殃,必招损己、辱身之祸。
抛弃美玉,怀抱顽石的,实在是有眼无珠的盲人;羊披上一张虎皮看上去是虎,但不能改变羊的本性。
历史鉴证规律
战国时的楚怀王放逐屈原,任用靳尚;
宋高宗罢免李纲,重用秦桧等,
重用伪才而亡国亡家
三国时的袁绍一开始似乎雄心万丈,名气很大,他还企图假借陈琳的名望给自己贴金,蒙了不少人,但最终还是敌不过曹操。
唐朝的徐敬业借重骆宾王的文章号召天下讨伐武则天,最终也没什么成就。
名声虽然很大,但本事和谋略不行。
衣不举领者倒,走不视地者颠。
文义
张商英
当上而下。当下而上。
清·王氏
衣无领袖,举不能齐;国无纪纲,法不能正。
衣服不提领袖,倒乱难穿;君王不任大臣,纪纲不立,法度不行,何以治国安民?
举步先观其地,为事先详其理。
行走之时,不看田地高低,必然难行;处事不料理上顺与不顺,事之合与不合;逞自恃之性而为,必有差错之过。
凡事须有主次、先后
衣服不提起衣领,那么襟袖倒置无序;行走时只看天上、不看地面,则必有失足之险。
2022年10月17日 《素书》第57课 拓展学习思维导图 参考(宋)张商英、(清)王氏注解 如有谬误请不吝指正!