导图社区 《弟子规》
这是一篇关于《弟子规》的思维导图,主要内容有再说蒙书、《弟子规》与《论语》、《弟子规》与“小学”、《弟子规》113件事、作者等。
编辑于2022-12-17 20:47:29 内蒙古自治区《弟子规》
再说蒙书
什么是蒙学?
中国自古重视教育
教育是民族生存的命脉
“建国君民,教学为先”
化民成俗,必由学乎?
舜帝设有掌管教育的学官
夏朝出现最早的学校
周朝有大学、小学之分
蒙学来自《易经·蒙卦》
蒙以养正,圣功也。
古人智慧比喻
小时教育关键期
如刚出山的泉水
蒙书的作用
识字与科普
教规矩
清·《弟子规》
清·《朱子家训》
明·《小儿语》
知识类
宋·《三字经》
宋·《百家姓》
南北朝·《千字文》
明·《幼学琼林》
文学类
宋·《千家诗》
清·《声律启蒙》
《弟子规》与《论语》
以《论语》经句为纲领
弟子入则孝,出则悌,谨而信,泛爱众,而亲仁,行有余力,则以学文
《弟子规》与“小学”
古代小学要学习的内容
除去文字学训诂学
程子:古人虽胎教与保傅之教,犹胜今日乡党、庠序之教。古人自幼学,耳目游处,所见皆善。至长而不见异物,故易以成就。今日自少所见皆不善,才能言,便习秽恶,日日稍铄,更有甚天理?
陆九龄言:古者教小子弟,自能言、能食即有教,以至洒扫应对之类,皆有所习。故长大则易语。今人自小即教做对,稍大即教做虚诞之文,皆坏其性质。
《弟子规》113件事
弟子
学生
子弟
圣贤学生
规
做人的道理
行为规范
夫+见
大丈夫见解
人生的真理
教儿教女先教自己
作者
原名《训蒙文》
第一作者:李毓秀
顺治4年(1647)——雍正7年(1729)
学者,教育家
精研《大学》《中庸》
被尊称为李夫子
第二作者:贾存仁
改编并改名
影响
“开蒙养正之最上乘者”,
“人生第一步,天下第一规”
《弟子规》的新作用
弟子
指孩子
还指大人
传统文化的缺失
缺少做人的教育
学习文化的基础
基本的行为规范
基本的思想观念
观念决定
道德标准
所为何来?
为自己?
为孩子?
所为何来?
所为何来
所为何来?
以终为始
目标
计划
原则
诚者物之终始”
七岁的孩子:上了《弟子规》才知道做人原来要孝顺
不扎根小学的功夫
直接学习经典
与生活脱节
例:有孩子学了《论语》质问妈妈:有孔夫子的温良恭俭让吗?
例:王财贵教授的疑问:傲慢的小学究
心高气傲,博学无益
我的答案
读书明理
立志
力行
立志教好孩子
不同时期做不同的事
只有一次机会
被耽误了
没办法弥补
比如:3岁以前需要做的 6岁再做就费劲 10岁再做更吃力 13岁以后,做不了主导性的工作
小和大的区别
小
可以一起做
可以要求他做
大
他信服你
影响他
跟你一起学
例:女大学生 疫情期间在家做饭
希望大家教育方向正确
方向正确
如2年时间达到
方向错误
走回头路,多走4年
不走弯路,不走错路
孩子每天长大
容不得我们错
人谱
教育失败——烦恼长,智慧少 小人 自私自利 斤斤计较 怨恨嫉妒 贪得无厌 恶人 危害别人 语恶(两舌 恶口 妄言 绮语) 行恶(杀生 偷盗 邪淫) 犯罪
教育成功——烦恼少,智慧长 善人 热心助人 舍己为人 帮助弱者 善心善行 君子 受圣贤教育 做到经典 贤人 圣人
立志学习圣贤
一、身为父母的责任:身教最能影响人
全凭德行感
教育的结果决定后半生的幸福
给到孩子智慧的指导
行有不得,皆己之德未修,感未至也
学了,眼光看哪里?
二、自己也需要增长智慧
错误的观念
物质?
功利?
错误的习惯
懒散?
不谨慎?
明心见性
智慧地辨别
人生趋吉避凶
智慧地抉择
让人生更有意义
幸福美满的人生 和睦的家庭 造福社会
三、志在圣贤
21世纪拯救人类社会
孔孟学说
大乘佛法
中国文化的根毁掉了
社会现状
不孝
不道德
痛苦
不信父母
不信因果
四大文明,仅存中华文化
我们这一代,攸关重要
人类的前途和希望所在
肩负使命!
自媒体这么好机缘
那么多不好的
杀盗淫妄
见义不为无勇也
勇于担当
没有硝烟的战斗
立志,传播传统文化
在家庭
在社区
在社会
志存高远
与圣贤相应
明知不可为而为之
发愿
夺志
才能真正得到
开篇
《弟子规》总叙
弟子规,圣人训
述而不作
不是自己发明的
将古人的智慧心得加以陈述
没有加入自己的思想
出处:从孔子教诲中撷取出来的
“非圣书,屏勿视”
小处留心
不要以为看看无妨
看多了好的不认得了
分不清楚好坏
可怕
学不固
没有辨别能力
如:
要会选择
有德行的人
自己还在痛苦,如何引领我们幸福?
我们跟《弟子规》学,不是跟我学
经过时间的验证
畅销书都好吗?
几年就流行过去了
有流弊
如《穷爸爸富爸爸》
西方心理学,一人一说法
看书学习要有好榜样
如:美国
犯罪率
纲领
首孝弟
首
立人根
孝,德之本也
百善孝为先
求忠臣于孝子之门
例:周朝八百年,以孝立国
次谨信
谨
恭敬谨慎
认真做事
不肆意妄为
信
诚实守信
做事说话起心动念不虚伪
泛爱众
跟人相处很和乐
而亲仁
亲近仁德之人
行有余力,则以学文
余力
多余的精力
枕上 路上 厕上
董遇读书
冬天
晚上
雨天
德行为主
读书的目的
教到孩子什么
1、纯善的心
正心,正德,正见,正行
2、正确的人生态度
对人:孝弟、爱众、亲仁
对事:信.承担,知过必改
对物:节用爱物 有定位
3、自我行为的约束
洒扫
行住坐卧
自律 自立
总叙告诉我们
1、学习要找好榜样
有德做榜样
适合我们可做榜样
2、轻重之分
德者本也,才者末也
七部分内容,没有关乎能力
现在做反了
好学生
能学
能记
能考
品行怎样没有理会
有才无德的人生
马加爵
成绩优异,曾获得全国奥林匹克物理竞赛二等奖,被预评为"省三好学生"
连杀四人
死刑
大学生的开水壶
西安音乐学院学生药家鑫将张妙撞倒并连刺数刀致受害人死亡
朱海洋
中国宁波人,上海海洋大学(原上海水产大学)经济贸易学院2001级国贸专业学生,
品学兼优,英语尤为突出。
子主2008年秋季进入弗吉尼亚理工大学攻读农业和应用经济学博士学位。题
残忍地用大菜刀将该校女同学杨欣的头颅砍下,已受到被控一级谋杀罪名。
企业家需要有德之人
2001年 全球第七大企业安隆集团
每年营业额数千亿美金
两高级主管挪用公款
垮掉
1995年英国 200多年的银行 马林银行
新加坡期货员挪用公款
基业化为乌有
全球连琐企业TEM
全面道德伦理的管理
司马光的智慧
才德全备者为圣人,才德兼亡者为愚人,德胜才者为君子,才胜德者为小人。用人之法,若不得圣人、君子,则宁用愚人,不用小人。
智果曰:“不如宵也。强之贤于人者五,其不逮者一也。美鬓长大则贤,射御足力则贤,伎艺毕给则贤,巧文辩慧则贤,强毅果敢则贤;如是而甚不仁。夫以其五贤陵人,而以不仁行之,其谁能待之!若果立瑶也,智宗必灭。”
臣光曰:智伯之亡也,才胜德也。自古肯以来,国之乱臣,家之败子,才有余而德不足,以至于颠覆者多矣,岂特智伯哉!故为国为家者苛能审于才德之分,而知所先后,又何失人之足患哉!
最重要的
品质
品行
心性
父母呼,应勿缓
微言大意
经典第一句的重要
《诗经》
关雎
《易经》
乾坤卦
《书经》
尧曰
《礼经》
曲礼
《论语》
学而
《大学》
明明德
《中庸》
天命之谓性
《孟子》
义利
父母呼 应勿缓
《弟子规》的精髓
儒学的精神
父母教 须敬听 父母责 须顺承
教
言教
教导
身教
敬听
好态度
恭敬心
责
责备
责罚
责骂
责打
哪怕是被冤枉,受委屈
反观
父母为什么责?
我们犯错了
做得不好
父母责我们时是什么心情?
想让我们更好
着急
焦虑
心疼
见贤思齐
汉·韩伯俞
伯俞泣杖
听圣贤言语,悟正确存心
俗谚曰:“教妇初来,教儿婴孩。 ”诚哉斯语。 凡人不能教子女者,亦非欲陷其罪恶,但重於呵怒伤其颜色,不忍楚挞惨其肌肤耳。 当以疾病为谕,安得不用汤药针艾救之哉? 又宜思勤督训者,可愿苛虐於骨肉乎? 诚不得已也!
王大司马①母魏夫人,性甚严正;王在湓城时,为三千人将,年逾四十,少不如意,犹捶挞之,故能成其勋业。
梁元帝时,有一学士,聪敏有才,为父所宠,失于教义:一言之是,遍于行路,终年誉之;一行之非,揜藏文饰,冀其自改。年登婚宦,暴慢日滋,竟以言语不择,为周逖抽肠衅鼓云。
做为父母 如何教和责
教
身教为主
自己身教
孩子身教
去做
例:懒散地坐,犯困懒散
言教为辅
明理
引导
见善思齐
责
有分寸
品质和能力的分寸
弄烂杯子和说谎
考试成绩下降和顶撞长辈
程度的分寸
不教而杀谓之虐;不戒视成谓之暴;慢令致期谓之贼
有程序
事前说明
善后
目的是为了教育
少情绪
可以有情绪,接纳自己的情绪
但不能以情绪为主导
如:孩子没考好,大发脾气
存心可能是接受不了自己
绝利益
责罚不以利益为交换
不能带利益
对待父母责的正确态度
正确存心
母活一百岁,常忧八十儿
人子之身。父母所育之使日强者也。父母之力。人子所累之使日弱者也。况驹隙之景频催。风烛之膏易殒。天伦聚乐。有能至百年外者乎。韩公母力不能使痛一言。真伤心语。不堪读也。
反应层次
父母怒之,不作于意,不见于色,深受其罪,使可哀怜,上也;
父母怒之,不作于意,不见其色,其次也;
父母怒之,作于意,见于色,下也。
我错了
不委屈
只想自己才委屈
同样的生活
有人会觉得委屈
很合理
有成就的人都受过委屈
景帝召见周亚夫
“被骂是一种能力。”
年轻干部要能受委屈
正确对待旁人的升迁
正确对待领导的误解
正确对待“好心没好报”
创业者更需要受委屈
纯粹就是为了那一句所谓的「再也不在公司里干的比狗还累了」就跑出来
结果自己组建团队的时候发现不是几百个难处,而是没有终点的难处。
作为一个创业者,你既要有叱咤风云高瞻远瞩的格局跟视野,你也得有一个能弯下腰当宜家搬运工装修办公桌椅,以及种种类似清扫垃圾的农民工心态,否则你就不要来谈创业了。
曾国藩 与杨甫瑞
孝庄对康熙说
大清国最大的危机不是外面的千军万马,最大的危难,在你的内心。
受委屈的正确态度
从洗厕所走出来的日本邮政大臣—野田圣子
文化比较专业
十几年后的她,荣升为日本政府内阁邮政大臣一职
不辩解
长上检责,或有过误,不可便自分解,姑且隐默,久却徐徐细意条陈,云此事恐是如此,向者当是偶尔遗忘;或曰当是偶然思省未至。
若尔,则无伤忤,事理自明。
我想改
改正方案
我负责
道歉
感谢
重新做
承担后果
受责中的权衡智慧
小杖则受,大杖则走
曾子与大舜
不能陷父母于不义
孩子听父母的话,影响创造力吗?
父母呼
不是干扰
不是强加于人
不是限制自由度
基于对孩子的爱和理解
基于基本的家庭规则
创造力的解读
创造是分步骤进行的,这个步骤就是不断提出问题找到对应策略,不断提出新问题优化策略
创造不是来源于“灵光一现”、“瞬间顿悟”,而是来源于艰苦工作,有想法不等于创新
不断对自己的工作成果进行筛选、删除、修改,是许多伟大的创造者富有成效的工作方法之一
创造力的误读
空想
说一说就过去了
养成不深入思考的习惯
质疑权威
为什么?
可是?
但是?
三分钟热度
哗众取宠或虚荣导向的创造
正确对待孩子提出的疑问
引导他自己探究答案
在书中
以生活中
‘父母呼’做得好,才谈得上引导
父母呼 应勿缓 父母命 行勿懒
摆正我们的爱
爱的感觉是温暖的
爱的言语是正直的
爱的心地是无私的
爱的行为是成全的
怎样教
术
道
亲师配合
父母教尊师
老师教孝亲
互道辛苦
时时提醒让孩子行孝
孝心是父母呼的基础
父母呼是孝敬的体现
依道而行
不流于形式
没有流弊
不止对父母
对父母
对老师
对家人
对同事
对孩子
怎样回应
应:响应
立刻答应
回应带称呼
心态
欢喜
恭敬
行:行动
马上去做不拖拉
例:父亲的刮胡刀
对待客户更积极
心态
急人所急
想人所想
见善思齐
孟宗哭竹
王祥卧冰
冬则温,夏则凊 (凊,古字)
由来·《礼记·曲礼》
凡为人子之礼,冬温而夏清,昏定而晨省。
黄香温凊
东汉九岁黄香
被举“孝廉”
做官到尚书
皇帝赞叹“江夏黄香,天下无双。”
体会存心
形式在变,本质不变
养父母之身
物质上的供应
身体上的关心
养生
正确的饮食观念
善巧智慧的关心
例:让爱人吃素
为了让家人更健康
结果更不健康
养父母之心
让父母心里欢喜自在
安心放心是前提
自己有好的德行
好身体
生活安排的很好
父兄教之于家,师长教之于塾,内外夹持,循循规矩,非僻之心,复何自入哉!
夫为人子者,出必告,反必面,所游必有常,所习必有业,恒言不称老。
出必告,反必面
每个行为都不应该增加父母的担忧
例:孩子回来不告诉 差点报警
对待其他人也要有这样的存心
《童蒙须知》
凡出外,及归,必于长上前作揖。虽暂出,亦然。
《程董学则》
出不易方,入不逾期
居有常,业无变
居
1 居住地
2、起居
特别是孩子
良好作息是健康的保障
早起早睡
《常礼举要》第一条不晏起
《朱子家训》
玩游戏到半夜
例:身边 三十岁的心梗
礼拜天的放纵
分别心
放纵欲望
打乱作息
《黄帝内经》
“起居有常”
合乎自然和人体的规律
“起居如惊,神气乃浮”
清代名医:起居有常,养其神也
“常”是恒、永久、固定。
兴寐有常。
三餐有常。
排便有常。
洗漱有常。
劳作有常。
消遣有常。
业:学业事业
引申为从事的工作、职业、学业。
《荀子·劝学》“锲而舍之,朽木不折;锲而不舍,金石可镂。”
学业
孩子对学业偷懒不上进
失了本分
失了恭敬笃实的心
职业
选择职业要谨慎
要有远大的理想目标
职业是实现目标的方式
《说文》“变,更也。”改变、变化之意,事业不要随意改变。
不能安在事业学业上
父母不安心
“居有常业无变”的大敌:电子产品
未蒙其利,先受其害
身体影响
视力影响
久视伤血,久卧伤气,久坐伤肉,久立伤骨,久行伤筋
专注力
专注力的假象
一动不动
被每秒30帧的变换画面吸引
3岁以前每天多看1小时电视
7岁时注意力出问题的风险会上升
智力发育
想象力
创造力匮乏
不需要动脑
被动吸收的状态
大脑接近静止
与睡眠时的脑电波十分相似
3岁前常看电视的孩子
注意力不集中
变笨
例:多动症,不安的孩子,看电视长大
科学证明
法国科学家
电子产品降低智商
自从网络和电子产品普及之后,人类智商首次出现隔代下降趋势
JAMA儿科上的新研究显示,过度使用手机(电脑)屏幕,可使学龄前儿童大脑白质结构的16%-56%受到负面的影响。而大脑白质会直接影响孩子的语言、反应速度和紧急读写能力。
研究人员发现,那些平时使用屏幕时间超过1小时的孩子,相比使用不足1小时的孩子而言,他们的大脑语言和识字能力的发育更差些。同时使用时长长的孩子还会出现:注意力不集中、思维不清、执行力受损等现象。
13岁男孩沉迷玩手机 智力退化成“婴儿”
父母给手机礼物
有空就玩
半年后,如婴儿一般不会说话走路
瘫痪
智力衰退
不能孤立地看待一个现象
现在衰老疾病的年轻化
原因在哪?
菩萨畏因凡人畏果
语言发育
语言需要发音和交流
例:小孩儿学蒙语学方言
只听是不可以的
打开电视手机,语文沟通率下降80%
人际关系
人际沟通中,文字只能传递7%的有用信息,声音能传递38%的有用信息,而面部表情、肢体语言等则能传递55%的有用信息。
情绪影响
沉浸式的体验
会有轻松感
一旦停下
消极感
被掏空的感觉
逃避的方式
孩子大脑对手机电磁波的吸收量要比成人多60%
美国的一份调查研究青少年长时间玩手机,自杀率上升31%
焦虑、暴躁、抑郁、自闭、甚至是暴力
裸贷 卖器官 求包养
2019年数据
国人每天花近6小时玩手机 95后更是8.33小时
中国人均每天花近6个小时玩手机,近四成时间在看短视频
95后每天使用手机的时间为8.33小时。其中社交用时最长,接近2小时。95后更青睐网络社交圈,其好友数是通讯录人数的1.63倍,人均约240。95后是严重的“拖延症”患者,平均38天才读完一本电子书。
手机不良信息的影响
色情
暴力
虚荣
扭曲价值观
晨则省,昏则定
晨:省察
昏:定
安定
寝具
父母的安定
要比父母睡得晚
有什么需要能找到我们
典故
周文王对父亲王季
鸡鸣起床
整理仪容请安
中午晚上请安
问三餐吃得怎样
如果吃得少或身体不舒服
文王忧愁的路都走不稳
等身体好了,才恢复正常生活和笑容
周武王对文王
文王生病
武王不宽衣解带
文王吃不下,武王也不吃
连续十二天
文王身体好,武王才恢复正常生活
孝顺媳妇
家里穷
丈夫上京赶考,没寄钱回来
媳妇把整碗的饭给公婆吃
自己吃糠,上面放米饭
每天关注父母的存心
社会现象
空巢老人
孤独地死去
怎样教?
早晚引导孩子跟大人打招呼
妈妈我去睡觉了
妈妈早上好,睡得好吗?
父母教 父母责(补充)
对老师
对周围人
现状:处理不好师生关系、同学关系
事虽小,勿擅为 苟擅为,子道亏
刘备:“勿以善小而不为,勿以恶小而为之。”
合抱之木,生于毫末;九层之台,起于累土
大善都是从小善做起
大恶是从小恶积累
莫想诸罪微,无害而轻视。
勿擅为
安全方面
例:开玩笑害同学一辈子
例:点火玩
例:差点飞头上的瓦片
规矩方面
丢垃圾
对环境问题很麻木
以后丢大的垃圾
化学污染
不以为意
偷东西?
例:
孩子拿了超市的一把钥匙
老师的孩子,随便取玩具玩
是非观没有形成,一旦做了错误的动作
家长不去纠正
小时偷针,长大偷金。
例:超市里口渴,喝完再买
恭敬?
对长辈说话态度不端正
对人没礼貌
说话随便
自己先吃不等长辈
勤劳付出?
发脾气?
不忍让
任性
不和善
骄傲?谦虚?
诚实?
例:司马光;华盛顿;诚信的亚伯拉罕林肯;
守信?
守时
不迟到
郭伋待期
说话算话
例:曾子杀猪
仁慈?
踩蚂蚁
现状:家长不管
公共场合喧哗
破坏公物
无礼,没规矩
例:高铁上喧哗的孩子
例:带走脚印的家长
例:暴怒的工程师
例:扔飞机的熊孩子
正确教育
恶
马上制止
唤醒孩子惭愧羞耻之心
善
马上正向的回应
长养孩子善心
勿谓小儿无启发,所历事皆能不忘
美国杜克大学研究
3岁孩子就可以明白 承诺和合作的意义了
圣贤教育:说错话罚跪
三岁定终身
严加管教
子道亏
亏了为人子的本分
“真没家教”
做为子女正确存心
“凡有所为,先白父母”
养成请教的习惯
常请示父母
子主题
父母有保质期
观念成熟的成年人
我们教导的责任就基本到头了
剩余
自求多福
只能建议
只能影响
只能感化
只能做好自己
老生常谈
教育的紧迫感
物虽小,勿私藏 苟私藏,亲心伤
例:一文钱的责罚
“一日一钱,千日一千,绳锯木断,水滴石穿”
第一层含义:廉而不贪
敬畏感
廉洁有守
例:书肆中贪一枚钱
第二层:不要自己享受,懂得付出
例:偷喝牛奶的同学
“财散则人聚”
哪怕是对自己一点小小的节制也会使人变得坚强而有力。 ——高尔基
第三层:不能对父母有分别和私心
男女从幼便骄惰坏了,到长益凶狠。 只为未尝为子弟之事,则于其亲已有物我,不肯屈下。 病根常在,又随所居而长,至死只依旧。
物我差别
孝心=没有私欲
现状
吃独食
例:带孩子偷吃东西
“这个我很喜欢,能不能给我?”
见微知著的智慧
原则
非礼勿视
非礼勿听
非礼勿言
非礼勿动
教育无小事
小学之事,知之浅而行之小者也;
学之大小,固有不同,然其为道,则一而已。
心性、人伦
闲其放心,养其德行
道不远人,理不外事
杜渐防微,尤当自幼学始。
亲所好,力为具 亲所恶,谨为去
问问自己
我们的“好”是什么?
是名利?
是德行?
人生
忙
盲
茫
不知道孩子几年级的爸爸
我们决定孩子
依报随着正报转
依,依靠
外在物质世界
报,果报
正报
我们内心
例:让小鸡下河的母鸡
跳楼的博士
例:医学博士毕业时跳楼
原因?
孩子没有孝心
父母追求虚荣
我们错了,对孩子有什么影响?
一、让孩子学会“亲所好”
二、摆正自己好恶
亲所好,力为具
自己摆正价值观
敦伦尽分
父母希望我们怎样
我们应该做到怎样
留取丹心照汗青
人生几十年
回首是欣慰?
还是惶恐?
我是你的骄傲吗?
父母
子女
兄弟姐妹
爱人
老师
国家
我们希望孩子
学习好
身体好
要求孩子尽力去达成
父母的需要
一、“好恶”是什么,孩子知道吗?
爸爸妈妈最喜欢吃什么?
例:爱吃鱼头的母亲
在我依稀记事的时候,家里很穷,一个月难得吃上一次鱼肉。每次吃鱼,妈妈先把鱼头夹在自己碗里,将鱼肚子上的肉夹下,极仔细地捡去鱼刺,放在我碗里,其余的便是父亲的了。当我也吵着要吃鱼头时,她总是说: “妈妈喜欢吃鱼头。” 我想,鱼头一定很好吃。有一次父亲不在家,我趁妈妈盛饭之际,夹了一个,吃来吃去,觉得没鱼肚子上的肉好吃。 那年外婆从江北到我家,妈妈做了家乡很贵的鲑鱼。吃饭时,妈妈把本属于我的那块鱼肚子上的肉,夹进了外婆的碗里。外婆说: “你忘啦?妈最喜欢吃鱼头。” 外婆眯缝着眼,慢慢地挑去鱼刺,放进我的碗里,并说:“孩子,你吃。” 接着,外婆就夹起鱼头,用没牙的嘴,津津有味地嗍着,不时吐出一根根小刺。我一边吃着没刺的鱼肉,一边想:“怎么妈妈的妈妈也喜欢吃鱼头?” 29岁时,我成了家。生活逐渐变好,我俩经常买些鱼肉之类的好菜。每次吃鱼,最后剩下的,总是几个无人问津的鱼头。 而立之年,喜得千金。转眼女儿也能自己吃饭了。有一次吃饭时,妻子夹了一块鱼肚子上的肉,极麻利地捡去鱼刺,放在女儿的碗里。自己却夹起了鱼头。女儿见状也吵着要吃鱼头。妻说: “乖孩子,妈妈喜欢吃鱼头。” 谁知女儿说什么也不答应,非要吃到不可。妻无奈,好不容易从鱼肋边挑出点没刺的肉来,可女儿吃了马上吐出,连说不好吃,从此再不要吃鱼头了。 打那以后,每逢吃鱼,妻便将鱼肚子上的肉夹给女儿,女儿总是用小手笨拙地用汤匙切下鱼头,放进妈妈的碗里说: “妈妈,您吃鱼头。” 打那以后,我悟出了一个道理: 女人做了母亲后,便喜欢吃鱼头了。
爸爸妈妈的生日?
爸爸妈妈喜欢做什么?
父母的期望是什么?
二、有能力“具”吗?能力哪里来?
要有这个能力
让孩子在生活中“做到”
必须配合习劳
三、有这个存心吗?存心哪里来?
必须有孝道教育
必须“教”
有这个气氛
例:只端一次水
全家的理念都是符合人伦
知道好坏分寸重点
现状:全家一起对孩子“行孝”
见贤思齐
蔡顺拾椹
感动盗贼
做得真,才能感化人
陆绩怀橘
亲所恶,谨为去
端正我们的家风取向
重德轻才的观念
例:石家庄五岁孩子的父母
何为重视?
做到才得到
弃幼取老的家风
为父母考虑比为孩子多吗?
现状:
问问孩子
最怕妈妈怎样?
弄脏弄乱?
考试成绩下降?
对其它成员什么态度?
对丈夫的不恭敬
对公婆的计较
我们不愿意看到
德行有失
骄
傲,骄惯
奢
奢侈浪费
淫
陷入某种欲望中不能自拔
逸
安逸,好逸恶劳
自己照顾不好自己
自己本分不能做到
教育次第
被动:必须‘去’
刑罚不可弛于国, 笞捶不得废于家。
形成观念
形成习惯
主动:谨为去
对父母的态度:孝敬 在意
做事的态度:谨
孩子能不能做到?取决于
1、有没有 明确所“恶”
2、会不会 恶亲所“恶”
力行中的权衡
态度权衡
要求自己 不要求父母
好恶要正
因为要养成孩子观念
我们自己不正
孩子不可能正
对待父母不可要求是否正
陈大惠老师对父母的态度
以前
心切
完全为他们好
认为他们“嗔心”
惹他们生气
后来
顺:哄,共情
觉得他们在“提醒自己”
接纳后善巧劝
权衡的智慧
家里不是讲理的地方
对待父母
对待爱人
对孩子(除外)
孝与理,哪个更重要?
孝更重要
理,可以让步
给人时间
不可与言而与之言,失言
见善思齐
王览争鸩
大舜
痛哭,认为自己不够好
《孟子》
“舜为天子,皋陶为士,瞽瞍杀人,则如之何?”
“舜视弃天下,犹弃敝蹝也。 窃负而逃,遵海滨而处,终身欣然,乐而忘天下。 ”
吴应熊 王辅臣王吉贞
要求自己 更要求孩子
可以容忍父母的过错,孝大于理
孩子的前提:小孩子
孩子观念没有建立
对待孩子要严
严是为了让孩子做到
做到才得到
得到什么?
六根向外
心里有别人
教育总原则
子弟童稚之年
父母师长严者 异日多贤
宽者多至不肖
其严者岂必事事皆当, 宽者岂必事事皆非。 然贤不肖之分,恒于此。
原理
督责笞挞之下,有以柔服其血气,收束其身心。诸凡举动,知所顾忌而不敢肆。
血气:刚强 好义 冲动 勇气
叛逆
宽则姑息,放纵恣情。百端过恶,皆从此生也。
结论
观此,则家长执家法以御群众,严君之职,不可一日虚矣
家有严君焉
养不教 教不严
父之过
师之惰
如何严
严格
严密
严厉
严而有道
符合人伦
教孝教德
不同年龄阶段的孩子不同要求
小孩子
教孩子做
边做边明理
取法乎上
稍大一点
带着孩子做
取法乎中
大孩子
顺善而教
顺愿而教
取法乎下
“教之于习染已成之后,固已晚矣。”
亲所好应具备
三种存心
惭愧心
感恩心
欢喜心
七种能力
1、表达能力; 2、观察能力; 3、分析问题能力; 4、解决问题能力; 5、待人接物能力; 6、修六和敬能力; 7、文字能力。
先意承颜
身有伤,贻亲忧。 德有伤,贻亲羞。
身有伤,贻亲忧。
文意
身体有伤害,会给父母带来担忧
字意
身,身体
有,与无相对
伤,伤害,损害。
贻,送给,留下。
亲,父母。
忧,担忧。
出处
身也者,亲之枝也。——《礼记•哀公问》
身也者,父母之遗体也。——《礼记•祭义》
“身体发肤,受之父母,不敢毁伤,孝之始也”。——《孝经》
古代刑法里有一种刑法叫髡(kun-)刑,是剃去罪人头发的刑罚
还有一种刑法叫耐形,是剃掉罪人的鬓毛和胡须。
喻物于人
心碎的猴子
常讲孝道的故事
让孩子知道存心
孝子不立危墙之下
力行
安全教育
身体安全
居有常
起居有常
注意养生
加强运动
去除不良嗜好
德有伤,贻亲羞。
文意
德行有损伤,会给父母羞耻。
字意
德,德行。
有,与无相对。
伤,伤害,损害。
贻,送给,留下。
亲,父母。
羞,羞耻。
做人不妄为避免父母蒙羞,做事要熟虑不贻害子孙
十贤子孙未必能兴家,一不肖子孙败家而有余。
子孙朴钝者不足忧,惟聪慧者可忧耳。
失败之人
愚钝十二三
才智十七八
注意教育孩子品行
力行
让孩子知道什么是德有伤
心性的防范
长善
祛恶
生活当中给到教育 德行教育在其中
羞耻的教育
例:这样的孩子,他妈妈在亲友面前如何抬不起头
哪些动作行为
让人讨厌
遭到批评、责骂、嫌弃
让父母伤心丢脸?
做子女的犯错
要有惭愧羞耻之心
惩戒时
批评时
聊天时
心术之要
再提德行的重要
何为对错因果
生活中行出来
演出来
孩子小时好教
因为三观未成熟
身者,父母之遗体也。 行父母之遗体,敢不敬乎? 居处不庄,非孝也; 事君不忠,非孝也; 莅官不敬,非孝也; 朋友不笃,非孝也; 战陈无勇,非孝也。 五行不遂,灾及乎亲,敢不敬乎?”
主题
亲爱我,孝何难; 亲憎我,孝方贤。
《礼记·祭义》“父母爱之,嘉而弗忘; 父母恶之,惧而无怨”
圣贤榜样
大舜
人少,则慕父母;知好色,则慕少艾;有妻子,则慕妻子;仕则慕君,不得于君则热中。大孝终身慕父母。五十而慕者,予于大舜见之矣。
闵子骞
王祥
九代公卿
不忘父母恩
哀哀父母,生我劬劳……欲报之德,昊天罔极。
时时念父母恩
眼光向内
要求自己
而不是父母
一碗面的启示
做20年饭
不如一碗面
不见父母过
为人处事的一个原则:
不管别人对不起,自己一定要做对
天下无不是之父母”
并不是 是非不分
曾子曰:敢问子从父之令,可谓孝乎? 子曰:是何言与,是何言与!
后面经文:亲有过……
孝子不看父母的不是
不是没有过错
而是父母之过不存于心
以德报怨的存心
从最亲处练起
时时感恩
时时转念
宽容和原谅
亲有过,谏使更; 怡吾色,柔吾声; 谏不入,悦复谏; 号泣随,挞无怨。
文意
出自《礼记•内则》“父母有过,下气怡色,柔声以谏。谏若不入,起敬起孝,说则复谏;不说,与其得罪于乡党州闾,宁孰谏。父母怒,不说而挞之流血,不敢疾怨,起敬起孝。”
父母有过,谏而不逆。
“事父母几谏.见志不从,又敬不违,劳而不怨”。
《礼记·曲礼下》:“为人臣之礼,不显谏,三谏而不听,则逃之。子之事亲也,三谏而不听,则号泣而随之。”
“怡吾色”是表情温和
“柔吾声”是声音柔和
用恭敬的态度,双亲就比较容易接受劝谏,让父母知道子女是为自己着想,从而有所警惕、改正。
为什么要劝谏?
《荀子•子道》“从义不从父,人之大行也。”
秉持伦常大道的道理来劝谏双亲,才是为人重要的品行。
见善思齐
春秋:孙元觉
陈世恩
世恩待弟
尽情忧恤
李世民
邹忌讽齐王纳谏
齐相 齐威王 徐公
如何劝
第一存心
为保全父母的声誉,不忍心双亲往错误的方向发展
不陷父母于不仁不义
第二注意时机
扬善于公堂,规过于私室
“事亲有隐而无犯,事君有犯而无隐”
信
君子信而后谏
未信,则以为谤己也
第三注意态度方法
怡色 柔声 悦复谏
劝谏≠强加于人
劝谏≠气势压人
劝谏≠指责
存心:真诚
第四 耐性
没有效果
反省自己
德未修,感未至
“复”
一次就成?不可能
一而再,再而三
孝心、尽忠职守心
不被理解也不放弃
亲有疾,药先尝; 昼夜侍,不离床;
文意
《礼记·曲礼下》中的“亲有疾,饮药,子先尝之。”
报恩 儿女的本分
子生三年然后免于父母之怀
父母就是这样对我们的
“背母上山”
不在形式,在内涵
未必就尝药
可以关照水,不冷不热
吃多少药,什么时间吃
未必不离床
需要就这么做
不需要的话
要懂变通
见善思齐
“汉文帝侍母”
尝药 三年之久
尝粪忧心
南齐庾黔娄(yǔqiánlóu)
鹿乳奉亲
为什么父母不能接受我们的照顾?
胡小林老师的体会
父有亲,子有亲吗?
心里有没有障碍?
不自在?
不习惯?
下不去手?
有温度的照料
黄庭坚 涤亲溺器
孝子王希海
做子女的想当然
我们有多少本分被“代劳”?
交给保姆
交给护工
交给医院
孝顺的表姐
丧三年,常悲咽, 居处变,酒肉绝;
现今丧礼的乱象
孝子之丧礼
《礼记·祭统》“孝子之事亲也,有三道焉:生则养,没则丧,丧毕则祭。养则观其顺也,丧则观其哀也,祭则观其敬而时也。尽此三道者,孝子之行也。”
《孝经》说:“孝子之丧亲也,哭不偯yǐ,礼无容,言不文,服美不安,闻乐不乐,食旨不甘,此哀戚之情也。”
丧三年,常悲咽, 居处变,酒肉绝;
守孝三年也有报答这三年的哺乳之恩的意思。
现今丧礼的乱象
吃喝
流行歌曲
见贤思齐
蔡邕(yōng)